Ακύρωση ραντεβού με φίλους, απροθυμία συμμετοχής σε αθλητικές ή κοινωνικές δραστηριότητες, ακόμα κι όταν αυτές αφορούν βόλτα στο σινεμά ή ψώνια.
Αν και εύκολα τα παραπάνω μπορεί να θεωρηθούν δείγμα εφηβικής δυσθυμίας, οι επιστήμονες συστήνουν στους γονείς να μην παίρνουν αψήφιστα τυχόν σημάδια κοινωνικής απόσυρσης των έφηβων παιδιών τους.
Μια συμπεριφορά κοινωνικής απομόνωσης σχετίζεται με υψηλότερο κίνδυνο αυτοκτονικών σκέψεων στην ηλικία των 16 ετών, υπογραμμίζει εμφατικά πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό JAMA Network Open.
Σε όλο τον κόσμο, το 10-20% των εφήβων βιώνουν αυτοκτονικές σκέψεις ενώ οι απόπειρες αυτοκτονίας παιδιών και νεαρών ενηλίκων έχουν επίσης αυξηθεί τα τελευταία χρόνια στις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με τα αμερικανικά Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων.
Τι έδειξε η μελέτη
Οι ερευνητές διευρινίζουν ότι προηγούμενες μελέτες που διερευνούσαν αυτοκτονικό ιδεασμό στην εφηβική ηλικία, επικεντρώνονταν κυρίως σε ομάδες αυτού του πληθυσμού που παρουσίαζαν συγκεκριμένα ψυχοπαθολογικά συμπτώματα όπως κατάθλιψη, άγχος και ψυχωσικά επεισόδια.
Η τρέχουσα μελέτη ωστόσο επικεντρώθηκε στις πιθανές συσχετίσεις μεταξύ πολλαπλών κατηγοριών ψυχολογικών και συμπεριφορικών συμπτωμάτων και αυτοκτονικών σκέψεων.
Οι συγγραφείς μελέτησαν εφήβους που συμμετείχαν στη μελέτη Tokyo Teen Cohort, η οποία εξέτασε την πνευματική και σωματική ανάπτυξη κατά την εφηβεία, με χρονιά έναρξης της έρευνας το 2012.
Οι 2.780 συμμετέχοντες σε αυτή τη μελέτη γεννήθηκαν μεταξύ 2002 και 2004. Οι γονείς τους απάντησαν σε ερωτηματολόγια σχετικά με τα ψυχικά και συμπεριφορικά συμπτώματα του παιδιού τους στις ηλικίες των 10, 12 και 16 ετών.
Ανάμεσα στα καταγεγραμμένα θέματα, συχνότερα υπήρχαν αυτά της κοινωνικής απόσυρσης, του άγχους ή της κατάθλιψης, κοινωνικά προβλήματα, διαταραχές προσοχής, παραβατική ή επιθετική συμπεριφορά. Τα σωματικά παράπονα τα οποία δεν αποδίδονταν σε συγκεκριμένο παθολογικό πρόβλημα, αφορούσαν σε πονοκεφάλους, ναυτία, δερματικά προβλήματα, διαταραχές όρασης ή πόνοι στο στομάχι.
Αυτό που τελικά διαπίστωσε η μελέτη, ήταν ότι οι έφηβοι συμμετέχοντες που παρουσίαζαν συμπεριφορές κοινωνικής απόσυρσης σε συνδυασμό με σωματικά συμπτώματα, είχαν δύο έως τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν αυτοκτονικές σκέψεις στην ηλικία των 16 ετών.
Η σημασία ενός υποστηρικτικού δικτύου
Η σχέση μεταξύ κοινωνικής απόσυρσης και αυτοκτονικών σκέψεων θα μπορούσε να εξηγηθεί από την «απώλεια προστατευτικών κοινωνικών συνδέσεων», σύμφωνα με τη μελέτη.
Ως ανθρώπινα όντα, είμαστε προγραμματισμένοι να αποζητούμε την κοινωνική σύνδεση, λένε οι επιστήμονες. Η κοινωνική διάδραση, όταν έχει ουδέτερα ή θετικά χαρακτηριστικά, μας «ανεβάζει», βοηθά στην ψυχική μας υγεία και προσφέρει προοπτική.
Η ύπαρξη ενός δικτύου υποστήριξης μπορεί να κάνει τα θέματα ψυχικής υγείας που προκύπτουν πιο διαχειρίσιμα, προσθέτουν οι ειδικοί ψυχικής υγείας. Η έλλειψη μιας τέτοιας «ομπρέλας ασφαλείας» μπορεί μερικές φορές να επηρεάσει το πώς αισθάνονται παιδιά και έφηβοι για τον εαυτό τους καθώς ο εγκέφαλος τους ακόμα αναπτύσσεται σε αυτή την ηλικία, με πιθανό κίνδυνο τα παιδιά να «κολλήσουν» σε μια αρνητική προοπτική αυτοαξιολόγησης που δεν θα υποχωρεί με την πάροδο του χρόνου.
Η ψυχολογική δυσφορία πολύ συχνά εκδηλώνεται και σωματικά, ιδιαίτερα σε πολιτισμικά και κοινωνικά περιβάλλοντα που έχουν μια κουλτούρα που δεν ενθαρρύνει την συναισθηματική έκφραση.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τον έφηβο
Η κοινωνική απόσυρση από επιλογή είναι συνήθως πιο ανησυχητική από την απόσυρση λόγω αποκλεισμού από άλλα παιδιά, λένε οι ερευνητές. Λιγότερο ανησυχητική ένδειξη είναι η κοινωνική αποστασιοποίηση από τους γονείς καθώς τα παιδιά σταδιακά αντικαθιστούν τον χρόνο που περνούσαν με τους γονείς τους με περισσότερο χρόνο αφιερωμένο σε συνομηλίκους τους.
Ωστόσο, υπάρχουν μερικά σημάδια επιπλέον επιβαρυντικά από τα υπόλοιπα που πρέπει να θορυβήσουν τους γονείς, για παράδειγμα η διαπίστωση ότι ενώ ο έφηβος μιλάει για συναντήσεις με φίλους, στην πραγματικότητα μένει μόνος του όταν υποθετικά ήταν με άλλους. Αυτό σημαίνει ότι το παιδί όχι μόνο ότι έχει απομονωθεί κοινωνικά αλλά αισθάνεται ντροπή ακόμα και να το συζητήσει.
Ακραίες εναλλαγές της διάθεσης, απελπισία, αιφνίδια απόφαση για δωρεά αγαπημένων αντικειμένων ή εμμονή με τον θάνατο, είναι ηχηρές προειδοποιήσεις ότι το παιδί μας χρειάζεται επαγγελματική βοήθεια.
